🐚 Koruyucu Sağlık Hizmetleri Kaç Basamakta Gerçekleştirilir

Ailehekim;: Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ilebirinci basamak teşhis, tedavi verehabilite edici sağlık hizmetlerini yaş, cinsiyet vehastalık ayrımı yapmaksızın, her kişiye kapsamlı vedevamlı olarak belirli birmekanda vermekle yükümlü, gerektiği ölçüde gezici sağlık hizmeti veren vetamgün FİDANLIKASM. 59.03.23 No'lu AHB Hekimi Dr. Hüseyin ASLIM. 59.03.022 No'lu AHB hekimi Dr.Onur Karataş. 50.03.021No'lu AHB hekimi Dr. Muhammed Said GÜLÇEK. 59.03.022 nolu AHB hemşiresi Gizem Atılgan. 59.03.023 nolu AHB hemşiresi/ebesi Sibel Mutlu. HEMŞİRE PERİHAN KAHRAMAN. Birincibasamakta verilmesi gereken bireye ve topluma yönelik koruyucu sağlık hizmetlerini sunmak, Kronik hastalıklarda sürekli bakım ve tedaviyi sağlamak, bu tür hastalığı olan kişileri izlemek, Bireylerin yaşam kalitelerini ve sağlık düzeylerini geliştirmeye çalışarak toplumun gelişmesine katkı sağlamak. Koruyucuruh sağlığı hizmetlerinin birinci basamak sağlık hizmetleriyle bütünleştirilmesi ve geliştirilmesine yönelik çalışmaları yürütmek. Kronik ruhsal bozuklukların birinci basamak ağırlıklı olmak üzere ikinci basamak ve üçüncü basamakta tanı, tedavi ile izlemelerinin ve psikososyal rehabilitasyon programlarının Koruyucusağlık hizmetleri kapsamında sağlam çocuk takipleri, 15-49 yaşa ait kadın sağlığı hizmetleri, periyodik sağlık muayeneleri ve tarama testleri yapılmaktadır. Enfeksiyöz hastalıkların birinci basamak tanı- tedavi- takip algoritmalarına göre tedavileri uygulanmakta, gerek görülmesi halinde diğer branşlar ile UYGULAMALISAHA EĞİTİMİ KLİNİK YETKİNLİK HEDEFLERİ Yetkinlik Adı Yetkinlik Düzeyi TSM yönetimine ait mevzuat U,D TSM hizmetleri P, U,D Birinci basamakta sunulan sağlık hizmetleri P, U,D Birinci basamakta sık görülen hastalıklar D Sağlık Bakanlığına bağlı Kuruluşlarında/ Sağlık/ Halk Sağlığı Müdürlüğü’nün Koruyucusağlık hizmetleri, birincil koruma, ikincil koruma v e üçüncül koruma olmak üzere üç ana basamakta gerçekleştirilir. Birincil korumada, kişinin hastalıklara yakalanması önlenmeye çalışılır. J50jyl. AnasayfaKoruyucu Sağlık HizmetleriPopüler SorularÇevreye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri; birincil koruma, ikincil koruma ve üçüncül koruma olarak gruplandırılabilir. Birincil koruma, bireyin hastalıklara maruz kalma durumunun önlenmeye çalışılmasıdır. İkincil koruma, bu durumların yeterli olmaması nedeniyle, belirtilerin ortaya çıkmadığı veya hafif olduğu durumda uygulanabilecek çalışmaları kapsar. Üçüncül koruma ise hastalıklar neticesinde görülebilecek olumsuzlukların sınırlandırılmasını amaçlar. Birincil korumada aşılama, aile planlaması gibi faktörler uygulanır. İkincil korumada uygun tedavi yöntemleri, sağlık taramaları gibi hizmetler verilir. Üçüncül korumada ise hastalıkların olası sonuçlarının en aza indirilmesi yönelik koruyucu sağlık hizmetleri 8 grupta incelenebilir. Bağışıklama, aktif bağışıklama, pasif bağışıklama, ilaçla koruma, erken tanı, sağlıklı ve dengeli beslenme, aile planlaması ve sağlık hizmeti kişiye yönelik hizmetlerdendir. Bu hizmetlerin her birisi, farklı amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilir. Her ne kadar kişiye yönelik olarak ele alınsa da bireyin sağladığı fayda, toplumsal faydayı da beraberinde Sağlık Hizmetleri ile İlgili MakelelerKoruyucu Sağlık Hizmetleriİlgili tedavinin hastalık ilerlemeden uygulanmasını sağlayan sağlık hizmetlerine koruyucu sağlık hizmetleri denir. Sağlık hizmetleri nelerdir? Sağlık hizmetleri kaça ayrılır ve bunlar nelerdir? Koruyucu hekimlik ne demektir? Sağlık hizmetleri hakkında bilinmesi gerekenler...Sağlık hizmetleri, tüm dünyada genel olarak üç başlık altında ele alınır. Bunlar, Koruyucu Hekimlik, Tedavi Hizmetleri ve İyileştirici Çalışmalardır. Şimdi her birini sırayla inceleyelim 1- Koruyucu Hekimlik Hastalığın oluşmasına ve yerleşmesine engel olmayı amaçlayan, koruyucu tedbirler almayı ve geliştirmeyi hedefleyen hekimlik dalıdır. Hem insan bünyesini dayanıklı ve dirençli hale getirmeyi, hem de çevre şartlarını, hastalık yapıcı etkilerden uzaklaştırmayı amaçlar. Dolayısıyla, kişiye ve çevreye yönelik iki çeşit koruyucu hekimlik hizmetinden bahsedeceğiz - Çevreye Yönelik Koruyucu Hekimlik Çalışmaları Bu çalışmalar, ekolojik dengeyi korumaya yöneliktir ve çevreyi, etkisi altına alabilecek her türlü zarardan korumayı amaçlar. Bu hizmetler genellikle özel eğitimli mühendisler, kimyagerler, teknisyenler, veterinerler ve benzeri meslek mensupları tarafından yürütülür. Çevreyi korumaya yönelik her türlü gönüllü çalışma da bu kısma dâhildir. Kanser yapıcı maddeleri deterjanlar, katkılı gıdalar, kozmetikler.. kontrol altına almak, kullanımını en aza indirgemek;radyasyon gibi olumsuz faktörlerin zararlarından korunmak için tedbirler almak; kitleleri etkisi altına alan salgın hastalıkların önüne geçmek için üzere ciddi çalışmalar yapmak, çevreye yönelik koruyucu hekimliğin kapsamındadır. Bu kapsamda sıralanabilecek diğer hizmetler de şunlardır Atıkların kontrolü. Kanalizasyon sistemlerinin bütün ülkede düzenli olarak hizmet vermesi. Çöplerin toplanması, uygun alanlarda depolanarak geri dönüşüme uygun olanların kullanılması, kalan kısmının yok edilmesi. Endüstriyel atıklar için toplama-arıtma tesisleri kurulması, kirli suların ve besinlerin arıtılması. Hastalık taşıyıcı haşere ile mücadele. Güvenli ve temiz içme suyu temini. Solunan havanın, sigara ve egzost dumanından arındırılarak kaliteli hale getirilmesi. Sağlıksız gıdalarla mücadele. Katkı maddeli gıdalar. - Kişiye Yönelik Koruyucu Hekimlik Çalışmaları Eğitim, her hususta olduğu gibi, koruyucu hekimlikte de çok önemlidir. Bu sebeple, risk altında bulunan gurup ve kitlelerin eğitimi şarttır. Kişiye yönelik koruyucu hekimlik çalışmaları, bağışıklama, yeterli beslenme, erken teşhis ve tedavi, kişisel temizlik, sağlık eğitimleri gibi alt başlıkları kapsar. Temiz bir çevre için, sektörlere ve bireylere düşen sorumluluk anlatmak, herkese kendi üzerine düşenin ne olduğunu hatırlatmak, sağlık konularında bilinçlendirmek, kişiye yönelik koruyucu hekimlik çalışmalarındandır. Bunların ötesinde, insanlara sünneti anlatmak ve sünnete uygun yaşama bilincini kazandırmak, şüphesiz en kıymetli koruyucu hekimlik uygulaması olacaktır. 2- Tedavi Hizmetleri Tedbirlere rağmen, hastalık yine de belirtileriyle baş gösterdiğinde, sebep olan unsurun ve hastalığın yok edilmesi amacıyla verilen hizmetler, tedavi hizmetleridir. Bu hizmetler, üç aşamalı olarak gerçekleştirilir - Birinci Aşama Birinci basamak tedavi hizmetleri, hastanın öncelikle evinde, orada mümkün olamıyorsa aile hekiminin muayenehanesinde, orada da mümkün olamıyorsa sağlık ocağı, dispanser, poliklinik gibi kurumlarda, ayakta tedavi edilmesi şeklinde gerçekleşir. Bu tedaviler genel olarak ayakta yapılır. Hasta kurumda bir günden daha az kalır. Bayılmalar, hafif yaralanmalar, alerjik şikâyetler, İkinci ve üçüncü basamak tansiyon düzensizlikleri, enfeksiyon hastalıkları, küçük travmalar gibi rahatsızlıklarda, birinci aşama tedavi hizmetleri devreye girer. Bu hizmetler çoğunlukla pratisyen hekimlerin, ebelerin ya da hemşirelerin alanıdır. Rahatsızlığın durumuna göre, evde, ilk yardım konusunda eğitim almış tecrübeli bir yetişkin de birinci aşama tedaviyi gerçekleştirebilir Ateşlenen çocuğun alnına ve koltuk altlarına sirkeli ılık bezler koymak, bir yaralıya gerekli ilk müdahaleyi yapmak gibi. - İkinci Aşama Birinci aşamadaki hizmetlerin yeterli olmadığı durumlarda hastalar, tedavileri yapılmak üzere, hastaneye sevk edilirler. Buralarda, hastaların bakım ve tedavisi, çoğunlukla yatırılarak gerçekleştirilir. İkinci basamakta yığılmanın önlenebilmesi için, insanların öncelikle birinci aşamadan geçmeleri çok gereklidir. Bu hizmetler, uzman hekimler ve uzman sağlık elemanları tarafından yapılır. Uzman hekimlerin özel muayenehanelerinde ve özel polikliniklerde verdikleri hizmetlerde ikinci basamak tedavi hizmetleri kapsamında düşünülebilir. - Üçüncü Aşama İkinci aşamada da çözülemeyen problemlerin halli için, üçüncü aşama tedavi hizmetleri devreye girer. Bu aşama, bir dalda uzmanlaşmış sağlık personelinin ve gelişmiş teknolojik cihazların bulunduğu sağlık merkezlerinde gerçekleştirilir. Doğum evleri, kanser hastaneleri, göğüs hastalıkları hastaneleri, verem hastaneleri, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri, çocuk hastaneleri, üniversite hastaneleri gibi kurumlar bu tip merkezlerdir. Bu kurumlar sevk zincirinin son halkasıdır. 3- İyileştirici Hizmetler Bedenen ya da rûhen sakatlık yaşamak suretiyle, iş gücü kaybına uğramış kimselerin, hem tıbbi ve sosyal yönden topluma tekrar kazandırılmalarını hem de başkalarına muhtaç olmadan yaşayabilmelerini hedefleyen sağlık hizmetleridir. Tıbbî rehabilitasyon, bedensel sakatlıkların düzeltilmesiyle ilgilenir. Meslekî rehabilitasyon ise sakatlıkları sebebiyle bir iş yapamayan ya da eski işlerine devam edemeyen kimselere yeni iş öğretmek ve bulmakla ilgilenir. Her iki rehabilite hizmetinde de, hastaların yeni durumlarına uyum sağlamasına yardımcı olmak, bunun için gerekli anlayış ve sabrı göstererek olumlu telkinlerde bulunmak, personelin, en önemli vazifesidir. Kaynak Sağlik, Temizlik ve İlk Yardim, Erkam Yayınları İslam ve İhsan Koruyucu sağlık hizmetleri veya profilaksi, hastalıkların önlenmesi için alınan tedbirlerden oluşur. Sağlık; çeşitli fiziksel ve zihinsel durumlardan oluşmakta, çevresel faktörlerden, genetik yatkınlıktan, hastalık ajanlarından ve yaşam tarzı seçimlerinden etkilenmektedir. Hastalıklar, bireylerin etkilendiklerini fark etmelerinden önce başlayan dinamik süreçlerdir. Hastalıkların önlenmesi; ilk, birincil, ikincil ve üçüncül önleme olarak kategorize edilebilecek öngörülü eylemlere yıl milyonlarca insan önlenebilir nedenlerden ölmektedir. 2004 yılında yapılan bir çalışma, tüm ölümlerin yaklaşık yarısının önlenebilir davranış ve risklerden kaynaklandığını göstermiştir. Önde gelen nedenler arasında kardiyovasküler hastalıklar, kronik solunum hastalıkları, yaralanmalar, diyabet, bulaşıcı hastalıklar, yetersiz beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı Sağlık Örgütü’nün WHO verilerine göre, dünya genelindeki yaklaşık 55 milyon ölümün üçte ikisi kanser, diyabet, kronik kardiyovasküler ve akciğer hastalıkları dahil olmak üzere bulaşıcı olmayan hastalıklardan. Kronik hastalıkların prevalansında ve bu hastalıklardan ölümlerde dünya çapındaki artış göz önüne alındığında koruyucu sağlık hizmetleri büyük önem önlenmesi için birçok yöntem vardır. Yetişkinlerin ve çocukların sağlıklı görünseler bile hastalık taraması yaptırmaları, hastalık için risk faktörlerini tanımlamaları, sağlıklı ve dengeli bir yaşam tarzı için ipuçlarını tartışmaları, aşılarla korunmaları, doktorlarını düzenli ziyaret etmeleri önerilmektedir. Bazı önemli hastalık taramaları arasında hipertansiyon yüksek tansiyon, hiperglisemi yüksek kan şekeri, hiperkolesterolemi yüksek kan kolesterolü, kolon kanseri taraması, depresyon, HIV, sifiliz ve bel soğukluğu, mamografi meme kanseri taraması, kolorektal kanser taraması, Pap testi rahim ağzı kanseri taraması ve osteoporoz taraması bulunmaktadır. Bazı genetik testleri, genetik bozukluklara neden olan mutasyonları taramak veya meme ya da yumurtalık kanseri gibi bazı hastalıklara yatkınlığı saptamak için de yapılabilir. Ancak, ne yazık ki bu önlemler her birey için maddi açıdan uygun ve ulaşılabilir BasamaklarıKoruyucu sağlık hizmetleri; ilk, birincil, ikincil ve üçüncül koruma basamakları olarak tanımlanmaktadır. 1940’lı yıllarda Hugh R. Leavell ve E. Gurney Clark, birincil önleme terimini kullandılar. Harvard ve Columbia üniversitelerinin Kamu Sağlığı Okullarında çalışmalarını sürdüren araştırmacılar daha sonra ikincil ve üçüncül önlemeyi içerecek şekilde basamak sayısını artırdılar. Stephen E. Goldston ise bu basamakların “önleme, tedavi ve rehabilitasyon” olarak daha doğru tanımlanabileceğini ileri sürmüş olsa da, birincil, ikincil ve üçüncül önleme terimleri günümüzde hala kullanılmaktadır. İlk basamak primal koruma kavramı ise, bu basamakların başına, moleküler biyolojideki gelişmelerle, özellikle de hem fiziksel hem de duygusal çevresel koşulların önem taşıdığını gösteren epigenetikteki gelişmelerle birlikte eklenmiştir– İlk BasamakGelecekteki anne babalara yardım etmeyi amaçlayan her türlü önlemi ve hamilelik öncesinden bebeğin ilk doğum gününe kadar olan süredeki güvenli fiziksel ve duygusal ortam koşullarının sağlanmasını kapsar. İlk basamak, yaşamın erken döneminde risk faktörlerinin gelişmesini önlemek için tasarlanmış önlemleri ifade eder.– Birincil BasamakHastalığın ortaya çıkmasını önlemek için, hastalığa yol açan ajanları ortadan kaldıran ya da hastalığa karşı vücudun direncini artıran yöntemleri kapsar. En bilinen örnekler arasında, hastalığa karşı bağışıklık kazandıran aşılar, sağlıklı bir diyet ve egzersiz rejimi ve sigara içmekten kaçınma sayılabilir.– İkincil BasamakGelişme belirtilerinin ortaya çıkmasından önce, mevcut bir hastalığı saptama ve sorunu çözme yöntemlerini kapsar. Örnekler arasında, birçok kardiyovasküler hastalığın risk faktörü olan hipertansiyonun tedavisi ve kanser taramaları gösterilebilir.– Üçüncül BasamakRehabilitasyon ve tedavi ile ölümcül sakatlıklar yaratabilen semptomatik hastalıkların zararlarını azaltma yöntemlerini kapsar. Bu yöntemler, hastalığın yayılmasını veya ilerlemesini durduran cerrahi prosedürleri de içerir.– Dördüncül BasamakSağlık sistemindeki gereksiz, aşırı ya da yanlış müdahalelerin sonuçlarını hafifletme ya da önleme yöntemlerini Önlenebilir Ölümlerin SıralamasıDünyada önlenebilir ölümlerin önde gelen nedenleri arasında yetersiz beslenme, kirlilik ve güvenli olmayan su ve sanitasyon gibi gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeler arasındaki sağlık eşitsizliklerini yansıtan birkaç farklılık olmakla birlikte sıralamayı büyük ölçüde değiştirmemektedir. Önlenebilir bu ölümlerin nedeni ve yaklaşık sayısı milyon olarak aşağıdaki gibidirHipertansiyon Sigara Yüksek kolesterol Kötü beslenme Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar Yetersiz beslenme Aşırı kilo ve obezite Fiziksel hareketsizlik Alkol Katı yakıtlardan kaynaklanan iç mekan kirliliği Güvensiz su ve yetersiz sanitasyon temizlik Sağlık Hizmetlerinin Maliyeti TartışmasıKoruyucu sağlık hizmetlerinin, maliyet etkinliği olup olmadığı konusunda genel bir fikir birliği yoktur. Ancak insanların yaşam kalitesini çarpıcı biçimde artırmaktadır. Neyin “iyi bir yatırım” olduğu konusunda çeşitli görüşler vardır. Bazıları, koruyucu sağlık hizmetlerinin maliyetlerini, bu tür önlemlerin yokluğundaki tedavi maliyetleriyle karşılaştırırken, koruma maliyetlerinin daha fazla tasarruf sağlaması gerektiğini savunuyor. Diğerleri, önlemlerin tasarruf sağlamamasına rağmen manevi anlamda da önemli olduğunu ve önemli sağlık yararları sağladığını öne sürmektedir. Ayrıca, koruyucu sağlık hizmetleri, sayısız farklı hizmetlerden oluşmasına rağmen, genellikle bir bütün olarak tanımlanmaktadır. Tek tek net maliyetlere, tasarruflara veya ikisine birden yol Hugh Rodman Leavell, E. Gurney Clark, “Preventive Medicine for the Doctor in his Community”, McGraw-Hill. – Prathibha Varkey, “Mayo Clinic Preventive Medicine and Public Health Board Review”, Oxford University Press. – Michael Greger, Gene Stone, “How Not to Die Discover the Foods Scientifically Proven to Prevent and Reverse Disease”, Flatiron Oben Güney Saraçoğlu Sağlık Hizmetleri ve Yararlanma Yolları Sağlık hizmetleri üç ana grupta toplanır. Bunlar ; - Koruyucu Sağlık hizmetleri- Tedavi hizmetleri- Rehabilitasyon Sağlık HizmetleriKoruyucu sağlık hizmetlerinin uygulanması kişiye ve çevreye yönelik olmalıdır. Kişiye yönelik olan koruyucu sağlık hizmetleri ; - Hastalıkların erken tanı ve tedavisi- Kişisel sağlık düzeyini yükseltme Kişisel hijyeni sağlama - Yeterli ve dengeli beslenme- Aile planlaması- Bağışıklama - Sağlık Eğitimi- İlaçlar koruma gibi uygulamalardan meydana gelir. Kişiye yönelik olan sağlık hizmetlerin yürütülmesi ve sağlık personeli tarafından yapılır. Çevreye yönelik olan koruyucu sağlık hizmetleri çevrede sağlığı olumsuz etkileyecek etmenleri zararsız hala getirmeyi yada yok etmeyi amaçlayan uygulamaları kapsar. Çevreye Yönelik olan koruyucu sağlık hizmetleri veteriner, kimya ve çevre mühendisleri gibi meslek grubunda bulunanların yardımlarıyla sağlık hizmetleri, birincil koruma, ikincil koruma v e üçüncül koruma olmak üzere üç ana basamakta gerçekleştirilir. Birincil korumada, kişinin hastalıklara yakalanması önlenmeye çalışılır. Bu amaçla yapılan aşılama, aile planlaması, genetik danışma ve sağlık eğitimi hizmetleri gibi uygulama birincil korumayı kapsar. Kısaca belirtecek olursak birincil koruma, hastalıklardan korunmayı amaçlayan koruma hizmetleri, birincil koruma hizmetlerinin etkisiz kalması durumlarında uygulanır. ikincil koruma, hastalık belirtileri meydana gelmeden veya belirtilerin yeni meydana geldiği durumlarda teşhis ve tedavisinin yapılması uygulamalarının tamamını korumada, alınan bütün önlemlere rağmen hastalığa yakalanan kişilerde hastalığın olumsuz sonuçları en aza indirilmeye çalışılır. Hastalık sonrasında oluşabilecek sakatlık ve işlev kayıplarının en aza indirilmesi için alınacak önlemler de üçüncül koruma uygulamaları arasındadır. Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri 8 grupta incelenebilir. Bağışıklama, aktif bağışıklama, pasif bağışıklama, ilaçla koruma, erken tanı, sağlıklı ve dengeli beslenme, aile planlaması ve sağlık hizmeti kişiye yönelik hizmetlerdendir. Bu hizmetlerin her birisi, farklı amaçlar doğrultusunda gerçekleştirilir. Her ne kadar kişiye yönelik olarak ele alınsa da bireyin sağladığı fayda, toplumsal faydayı da beraberinde cevabını faydalı buldunuz mu?00Stj. Dr. Özlem FilikerTıp Fakültesi Öğrencisi

koruyucu sağlık hizmetleri kaç basamakta gerçekleştirilir